Nubia, Afrika kıtasının kuzeydoğusunda, Mısır’ın güneyinde yer alan antik bir bölgedir. Nubia Krallığı’nın tarihi, milattan önce 8. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Nubia Krallığı’nın merak edilenleri arasında kuruluş sebepleri, başarıları, yenilgileri ve sonuçları yer almaktadır. Tarih boyunca Nubia, Mısır, Roma ve Pers egemenliği altında kalmıştır. Nubia Krallığı’nın yıkılışı, yabancı istilalar, iç çatışmalar ve Mısır egemenliği ile ilişkilidir. Ancak Nubia Krallığı’nın tarihi birçok güzellik, savaş ve zaferle doludur ve her zaman insanların dikkatini çekmiştir.
Nubia Nedir?
Nubia, Kuzeydoğu Afrika’da Nil Nehri vadisinde yer alan bir bölgedir. Bölge, Yukarı Nil’den Sudan kataraktlarına kadar uzanır. Nubia, Antik Mısır kültürüne yoğun bir şekilde etki etmiştir. İlk krallıkları MÖ 2000’lere kadar uzanır ve MÖ 4. yüzyılda Meroe Krallığı kurulmuştur. Nubia, ticaret yollarının kesişiminde yer aldığı için kıtanın en önemli ticaret merkezlerinden biriydi. Nubia kültürü, ünlü kehribar ticareti, altın madenciliği ve demir işleme sanatları ile bilinir. Nubia Krallığı, Kral Piye’nin MÖ 8. yüzyılda Mısır’ı fethetmesiyle dikkat çeker.
Nubia ayrıca, dünya tarihindeki en eski dillerden biri olan Meroitik diline sahiptir. Bu dilin yazıları, Meroe Krallığı tarafından kullanılmıştır. Kuzeyde yer alan Mısır gibi, Nubia’nın da bir piramit kültürü bulunmaktadır. Ayrıca, Nubia’da antik krallık döneminde bulunan Napata ve Meroe gibi şehirler, bugünkü Sudan’ın bir parçası olan Kuzey Sudan’da bulunmaktadır.
Nubia Krallığı’nın Kuruluşu
Nubia, Nil Nehri’nin güneyinde bir bölgedir ve antik Mısır ile birçok ilişkisi vardı. Nubia Krallığı’nın kuruluşu hakkında kesin bilgiler olmamakla birlikte, MÖ 8. yüzyılda Punt ve Kerma krallıklarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Eski Mısır kaynakları, Nubia’nın, Mısır Krallığı tarafından kontrol edildiğini ve hatta bazen bağımsız bir krallık olarak kabul edildiğini göstermektedir.
Arkeolojik keşifler, Nubia Krallığı’nın bugünkü Sudan topraklarında olduğunu göstermektedir. MÖ 11. yüzyılda, Nubia Krallığı’na hükmeden Napata kenti, Mısır’a bağımlı bir devlet olarak varlığını sürdürmüştür. Ancak, Napata kenti kısa süre sonra Mısır’ın güçten düşmesiyle bağımsız bir krallık olarak yükselmeye başladı.
MÖ 8. yüzyılda ise Kush Krallığı, Nubia Krallığı’ndan ayrıldı ve bağımsız bir krallık olarak varlığını sürdürdü. Kush Krallığı, doğudan Çöle doğru genişleyen ve Mısır Krallığı ile sınır komşusu olan bir krallıktı. Kuruluşundan sonra, Kush Krallığı, Nubia Krallığı’nın tarihi ile birlikte devam etmiştir.
Nubia Krallığı’nın kuruluşu, genellikle MÖ 8. yüzyıla kadar izlenebilir. Ancak, Nubia tarihi, Mısır Krallığı’ndan önce ve sonra da önemli olaylar içerir. Hem tarih boyunca Mısır’ın güçlerine karşı hem de bağımsız bir devlet olarak varlığını sürdüren Nubia Krallığı, Afrika tarihinin en önemli güçlerinden biri olarak kabul edilir.
Kush Krallığı’nın Yükselişi
Kush Krallığı, Nubia Krallığı’ndan ayrılarak bağımsız hale geldi. Bunun sebebi, M.Ö. 8. yüzyılda Asur İmparatorluğu’nun Nubia’yı işgali sonucu yaşanan düşüş dönemiydi. Kush Krallığı, kendi başına bir kültür ve ayrı bir krallık olarak yükselmeyi başardı. Yeni krallık dönemi, M.Ö. 746 yılında başladı ve Asur İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla birlikte güçlenerek devam etti.
Kush Krallığı’nın yükselişi, diğer uygarlıklarla ticaret yaparak zenginleşmesi ve askeri gücünü artırmasıyla gerçekleşti. Aynı zamanda, yeni başkentleri Napata’da konumlanmaları da krallığın güçlenmesine yardımcı oldu. Napata, Nil Nehri kıyısında bulunuyordu ve bu konumu ticaret yolunu kontrol etmelerini sağladı.
Kush Krallığı’nın dönemi boyunca inşa edilen tapınaklar ve saraylar, sanatsal açıdan büyük ilerlemelerin kaydedilmesine neden oldu. Kush Krallığı, M.Ö. 7. yüzyılda Asur İmparatorluğu’nun yerini aldı ve Nubia Krallığı’ndan bağımsız bir devlet olarak varlığını sürdürdü.
Piye Krallığın Yeniden Birleştirilmesi
Piye, Nubia Krallığı’nın 25. hanedanının lideri olarak 750 M.Ö. civarında tahta geçti. Ülkenin başkenti Napata’da oturuyordu. O dönemde, Mısır’da çeşitli krallıklar arasında bir çekişme varken, Piye, Mısır’ı tek bir güç altında birleştirmek istedi. Kendi halkını bir araya getirdikten sonra, yaklaşık 720-715 M.Ö. yıllarında gücünü Mısır’a yönelik genişletti.
Piye, Mısır’ın kuzeybatısındaki el-Minya ilinde, önemli bir askeri birlik olan Jan süvarileriyle karşı karşıya kaldı. Piye ve ordusu, Janları yendi ve Mısır’ın fethine devam etti. Thebes’i ele geçirdikten sonra, Mısırlıları bir araya getirdi ve krallığı Nubia ile birleştirdi.
Piye, Nubia Krallığı’nın en büyük ve en güçlü krallarından biri olarak kabul edilir ve Mısır tarihi için de önemlidir. Onun hükümdarlığı döneminde, Mısır birçok kültürel ve bilimsel gelişmeye sahne oldu. Ayrıca, Mısır tarihinde unutulmaz bir yer edinerek, Mısır’ın ilk Nubian kralı olarak anılmaktadır.
Jan Süvarileri ile Çatışmalar
Nubia Krallığı’nın tarihinin önemli bir dönüm noktası, Jan Süvarileri’nin saldırılarıdır. Jan Süvarileri, güneyden gelen atlı bir halktı ve Nubia’nın güçsüz kaldığı dönemlerde saldırılar gerçekleştirdiler. Ancak, Nubia Krallığı askeri gücünü yeniden toparlamayı başardı ve Jan Süvarileri’ni geri püskürttü. Krallık, sınırlarındaki güçlü kaleler sayesinde savunma yapabildi ve süvarilerin saldırılarına karşı direnebildi.
Nubia Krallığı, Jan Süvarileri ile olan çatışmalardan zaferle çıktı ve krallığın askeri gücü yeniden kendini kanıtlamış oldu. Ancak, Jan Süvarileri’nin saldırıları nedeniyle bölgedeki ticaret faaliyetleri bozulmuş ve ekonomik olarak zarar görülmüştür.
- Jan Süvarileri, Nubia Krallığı tarihinin en büyük savaşlarından biri olarak kaydedilmiştir.
- Nubia Krallığı’nın sürdürdüğü askeri politikalar sayesinde güçlenerek, Jan Süvarileri ile başa çıkmayı başarmıştır.
Meroe Krallığı’nın Yükselişi
Meroe Krallığı, Nubia Krallığı’nın yerini alarak MÖ 300’lü yıllarda yükselişe geçti. Krallık, Nil Nehri’nin doğu kısmındaki, günümüz Sudan topraklarında yer almaktaydı. Meroe zengin bir demir cevheri kaynağına sahipti ve demir üretimiyle önemli bir ekonomik güç haline geldi. Krallık, Meroe şehrindeki büyük piramitler ve tapınaklarla ünlüydü. Meroe Krallığı’nın sanatı, heykelleri, kabartmaları ve tunç işlemeciliği oldukça gelişmişti. Meroe, ayrıca ticaret yolları üzerinde stratejik bir konumdaydı ve ticaretle de büyük bir güce sahipti. Krallığın yöneticileri, Kraliçe Candace dahil olmak üzere genellikle kadındı. Meroe Krallığı, Mısır’ın güçsüzlüğünden yararlanarak uzun bir süre bağımsız kalabilmişti.
Nubia Krallığı’nın Yıkılışı
Nubia Krallığı, tarihi boyunca çeşitli sebeplerden dolayı yıkılmak zorunda kalmıştır. Bunlardan en önemlisi yabancı istilalar olmuştur. Asur ve Pers istilaları, Nubia Krallığı’nın kontrolünde bulunan yerlerin kaybına ve toprakların azalmasına yol açmıştır. Ayrıca Mısır etkisi de Nubia’nın çöküşünde önemli bir rol oynamıştır. Roma İmparatorluğu’nun yükselişi, Nubia’nın tarihinde son dönemi başlatmış ve sonrasında Nubia Krallığı tamamen çökmüştür.
Nubia Krallığı’nın yıkılışı, uzun ve karmaşık bir süreci kapsamaktadır. Ancak yabancı istilalar ve dış etkilerin yanı sıra iç karışıklıklar da Nubia Krallığı’nın zayıflamasına yol açmıştır. Nubia topraklarında yaşanan kuraklık, su kaynaklarının azalması ve ekonomik güç kaybı da Nubia Krallığı’nın sonunu getiren etmenler arasında yer almaktadır.
Yabancı İstilalar
Nubia Krallığı tarihinde, Asur ve Pers istilaları önemli bir yer tutmaktadır. Asur İmparatorluğu, MÖ 700’lerde Nubia’ya saldırdı ve Nubia Krallığı güçlü bir şekilde direndi. Ancak, Asur güçleri sonunda Meroe’yi fethettiler. Yaklaşık yüz yıl sonra, Pers İmparatorluğu da Nubia’yı işgal etti. Bu kez Nubia Krallığı zayıflamıştı ve Pers güçleri kolayca başarılı oldular. Ancak, Nubia Krallığı direnişini sürdürdü ve sonunda Pers güçleri geri çekildi. Asur ve Pers istilalarının Nubia Krallığı’na verdiği zararlar büyük olsa da, krallık hayatta kalmayı başardı.
Roma ve Mısır Etkisi
Roma İmparatorluğu’nun Mısır’ı fethetmesi sonrasında Nubia Krallığı, Roma’nın ve Mısır’ın etkisine girdi. Roma döneminde Nubia, Roma İmparatorluğu’nun yönetimi altındaki birçok vilayetten biri oldu. Mısırlı yöneticiler de Nubia üzerinde kontrol sahibi oldular. Bu dönemde Nubia Krallığı’nın siyasi ve ekonomik durumu kötüleşti. Mısır’dan gelen vergiler ve Roma’nın dayattığı yüksek vergiler, Nubia halkını ağır bir şekilde etkiledi. Bu zorlu süreçte, Meroe Krallığı da yıkıldı ve Nubia Krallığı tamamen Mısır ve Roma’nın bir parçası haline geldi. Bu iki gücün yönetimi altındaki Nubia, yavaş yavaş Roma Kültürü ve Hristiyanlık gibi yeni dini inançların etkisi altına girdi. Bu etkiler sonucunda Nubia’nın tarihi süreci tamamlanarak, Nubia Krallığı yıkıldı.
Sonuç
Nubia Krallığı, binlerce yıl önce Nil Nehri’nin ortasında yer alan zengin bir medeniyetti. Coğrafi konumu, ticaret yolları üzerinde olması ve zengin doğal kaynakları sayesinde hem Mısır hem de Roma gibi büyük medeniyetlerle ticaret yapmıştır. Meroe Krallığı döneminde de büyük bir zenginliğe ulaşan Nubia Krallığı, ilerleyen dönemlerde yabancı istilalarla mücadele etmek zorunda kalmış ve sonunda çöküşe geçmiştir. Ancak tarihi boyunca önemli başarılar elde etmiş ve zengin bir kültürel miras bırakmıştır.
