Delhi Sultanlığı, 13. yüzyılda Türk İslam Devleti’nin Hindistan’daki hükümranlığına dayanarak kurulmuştur. Müslüman bir devlet olarak, Hindistan’ın kültürel, sosyal ve ekonomik yapısında önemli bir etkiye sahipti. Bu devlet, bilim, sanat, mimari ve edebiyat gibi alanlarda da büyük bir gelişme yaşamıştır.
Delhi Sultanlığı’nın tarihi, ilk sultanın tayin edildiği 1206 yılına dayanır. Yönetim şekli, sultanın liderliğinde bir teokratik monarşi şeklindedir. Ekonomisi, tarım ve ticarete dayanmaktaydı ve büyük bir ticaret merkezi haline geldi. Çalışmalar, büyük ölçekli sulama projeleriyle tarım sektörünün geliştirilmesi için yapılmıştır.
Sanat ve edebiyat, Delhi Sultanlığı döneminin en önemli alanlarından biri olarak öne çıkmaktaydı. Persian mimari, Delhi Sultanlığı’nın yapıları ve kültürü üzerinde önemli bir etki bırakmıştır. Ancak, 14. yüzyılda Moğol İmparatorluğu’nun işgali altına girerek yıkılmıştır. Günümüzde, Delhi Sultanlığı’nın kültürel ve tarihi mirası hala devam etmektedir ve Hindistan’ın tarihindeki önemli bir noktayı temsil etmektedir.
Kuruluşu
Delhi Sultanlığı, Türk İslam Devleti’nin Hindistan’daki hükümranlığına dayanır. Türk İslam Devleti’nin Hindistan’a girişi, gazilerin ve mücahitlerin isteği üzerine gerçekleşti. İlk olarak, Türk İslam Devleti, Gazne İmparatorluğu’na ait olan Gazne şehrini ele geçirdi. Daha sonra, Delhi bölgesine doğru ilerleyerek, 1206’da ilk sultanını tayin etti. İlk sultan, Kutubuddin Aibak’tı. Delhi Sultanlığı, Türk İslam Devleti’nin hoşgörüsü sayesinde farklı dini ve kültürel özelliklere sahip insanların yaşadığı bir devlet oldu.
Yönetim Şekli
Delhi Sultanlığı’nın yönetim şekli, Türk İslam Devleti’nin hükümdarlık düzenine dayanıyordu. Devlet, sultanın liderlik ettiği bir teokratik monarşiydi. Sultan, aynı zamanda dini lider konumundaydı ve yasaları dine uygun olacak şekilde belirlerdi. Bu yönetim şekli, Müslüman devletlerde yaygın bir şekilde kullanılırken, Delhi Sultanlığı’nda uygulaması oldukça yoğun olarak gerçekleştirilmiştir.
- Devletin yönetimi, kurduğu birlikler tarafından sağlanıyordu
- Müslüman hukuk sistemine dayanmaktaydı
- Sultan, halkın isteklerini dikkate alarak karar verir ve adaleti sağlar
- Aynı zamanda toprak sahibi olarak tarıma yatırım yapar ve ülkenin ekonomisine katkı sağlar
Delhi Sultanlığı’nın yönetim şekli, halktan çok sultana dayalı olduğundan zaman zaman halk arasında hoşnutsuzluklar yaşanmıştır. Ancak, kültürel ve ekonomik gelişmelere rağmen, sultanların kendilerine has yönetim tarzları, ülkenin medeniyet, sanat ve edebiyat alanında önemli ilerlemeler kaydetmesini sağlamıştır.
Ekonomi
Delhi Sultanlığı’nın ekonomisi, tarım ve ticarete dayanmaktaydı. Tarım alanındaki teknolojideki gelişmeler sayesinde, büyük ölçekli sulama projeleri gerçekleştirilerek, verimli topraklardan daha fazla faydalanıldı. Bu projeler sayesinde, pirinç, buğday, mısır, çeltik ve şeker kamışı gibi birçok ürün yetiştirilerek Hindistan ve Orta Asya’da ticareti yapılan ürünler arasında yer aldı. Ayrıca, Delhi Sultanlığı, doğu ve batı arasındaki ticaret yollarının kesiştiği bölgede bulunması nedeniyle büyük bir ticaret merkezi haline geldi. Tacirler, semt pazarlarında ve büyük şehirlerde ticaret yaparak ekonomik canlılığı arttırdılar.
Ticaret
Delhi Sultanlığı, Hindistan ve Orta Asya arasındaki ticaret yollarının üzerinde yer aldığı için büyük bir ticaret merkezi haline geldi. Sultanlık, ipek, baharat, mücevherler, tuz ve pamuk gibi çeşitli malların geçişine ev sahipliği yapıyordu. Tacirler, semt pazarlarında ve büyük şehirlerde ticaret yapıyorlardı.
Delhi Sultanlığı’nın ticaretinde, Altın Orda, Çin, İran ve Avrupa da dahil olmak üzere birçok bölge ile ticaret yapılmaktaydı. Sultanlık ayrıca küçük ticaret kolonileri oluşturarak şehirleri, kasabaları ve köyleri birbirine bağladı.
- Tacirler genellikle kervanlarla seyahat eder ve yüklerini devede taşır, bir seferde yaklaşık 400 devenin sırtında yük taşınırdı.
- Ticaret, sultanlığın ekonomik gücünü artırdı ve İslam Dünyası’nın diğer bölgelerine bağlandı.
- Delhi Sultanlığı, ticaret yollarının kontrolünü sağlamak için önemli bir vergi sistemi kurdu ve bu da sultanlığın zenginliğine katkıda bulundu.
Sultanlık ayrıca deniz yoluyla da ticaret yapmıştır. Cava, Sumatra, Malezya, Arap Yarımadası ve Doğu Afrika’daki ülkelerle ticaret yapılan deniz yolu, Ticaretin daha da gelişmesine katkıda bulunmuştur.
Sanat ve Edebiyat
Delhi Sultanlığı dönemi, Hint kültüründe sanat ve edebiyat alanında büyük bir gelişmeyi gördü. Pers mimarisi, sultanlığın binalarını ve kültürünü derin bir şekilde etkiledi. Bu dönemde çok sayıda cami, saray ve türbe inşa edildi. Yakınında bulunan Agra’daki Taj Mahal, bu dönemin yapıları arasında en ünlüsüdür. Edebiyat alanında, Delhi Sultanları, Farsça şiirleri teşvik etti ve Türkçe edebiyatının gelişimine katkıda bulundu. Bu dönemde, ünlü Fars yazarları İmadeddin Nesimi ve Feridüddin Attar da Delhi’ye gelerek edebiyat etkinliklerinde yer aldılar.
Yıkılışı
Delhi Sultanlığı, 14. yüzyılda Moğol İmparatorluğu’nun işgali altındaydı ve sonunda yıkıldı. İmparatorluk, Delhi sultanlarına bir tür danışmanlık rolü vererek bölgenin kontrolünü ele geçirdi. Ancak yıkılışından sonra bile, Delhi Sultanlığı’nın kültürel ve tarihi mirası Hindistan’ın genel tarihinde hala yerini almaktadır.
- Sultanlığın yıkılışı, Moğolların Hindistan’daki etkisini azalttı.
- Yıkılış, Hindistan tarihinin bir dönüm noktası olarak kabul edilir.
- Delhi Sultanlığı’nın sanat ve mimarisi, günümüzde bile hala görülebilmektedir.
- Bu günlerde, Hindistan’da Delhi Sultanlığı’na ait birçok turistik yer bulunmaktadır.
