Barok dönemi sanatı, 17. yüzyılda başlayan bir sanat hareketidir. Bu dönemdeki sanat eserleri gösterişli, dramatik ve duygusal öğelere sahiptir. Bu dönemdeki sanat eserleri aynı zamanda hareketli ve canlı bir şekilde tasvir edilirken, detaylı ve gerçekçi bir anlatımı da barındırmaktadır. Barok dönemi sanatı, İtalya’da başladı ve hızla Avrupa’ya yayıldı. Bu dönemdeki sanat eserleri, resim, heykel ve mimari gibi farklı alanlarda üretilmiştir. Barok dönemi sanatı, çağının siyasi, sosyal ve dini koşullarının etkisi altında gelişmiştir ve sanatçılar bu faktörleri eserlerinde yansıtmışlardır.
Tanımı
Barok dönemi sanatı, 16. yüzyılın sonlarından 18. yüzyılın başlarına kadar süren bir sanat akımıdır. Genellikle İtalya’da başlayan bu akım, tüm Avrupa’ya yayılmıştır. Barok sanatı, öne çıkan özellikleriyle birlikte oldukça karmaşık bir sanat akımıdır. Anlaşılması zor olan bu akımın özellikleri arasında dramatik ışık kullanımı, hareket ve şekillerin dramatik bir şekilde abartılması, karmaşık süsleme, alegorik semboller ve dönemin siyasi ve dini güçlerine dayalı eserler yer alır. Bu nedenle, Barok sanatı sadece görsel açıdan değil, aynı zamanda siyasi ve dini bir işlev de taşıyordu.
Sanatçıları
Barok dönemi, birçok önemli sanatçıyı etkileyen bir dönemdi. Bu sanatçıların çoğu, İtalya’da faaliyet gösterirken dönemin mimari, heykel ve resim sanatı örneklerini yarattılar. Michelangelo Caravaggio ve Gian Lorenzo Bernini, Barok dönemi sanatında en tanınmış sanatçılar arasında yer alır.
Caravaggio, Rönesans sanatının kurallarını kabul etmeyen ‘tenebrizm’ adını verdiği bir yaşayan renkler tekniği kullanarak bilinir. En ünlü eserleri; ‘Bakire Meryem’, ‘Lazarus’, ‘Saint Francis’, ‘Michelangelo’ ve ‘The Cardsharps’ olarak sayılabilir.
Bernini, Barok dönemi heykelhanesinin önde gelen isimlerinden biridir. Onun eserleri arasında Ruhun Duyuları Heykeli, Gerçekleşen Aziz Teresa’nın Uyarılması, Saint Longinus, ‘Giustiniani Portresi’, ‘Louvre’nin Knidos Venüsünün Kopyası’ ve ‘David’in Kefali’nis sayılabilir.
Barok dönemi sanatçılarının etkileyici çalışmaları, dönemin sanatına yönelik yenilikçi yaklaşımları sayesinde günümüzde de popülerliğini korumaktadır.
Caravaggio
Caravaggio, gerçekçilik ve dramatizmle dolu eserleriyle Barok dönemi sanatının en önemli temsilcilerinden biriydi. Michelangelo Merisi da Caravaggio olarak bilinen sanatçı, 29 Eylül 1571 tarihinde Milano’da doğdu. İlk dönem eserleriyle hem dini hem de mitolojik kavramları tasvir etti. Ancak Caravaggio’nun davranışları sık sık sorun yarattı ve eserlerine yansıttığı gerçekliği ve insan figürlerinin özelliklerini eleştiri konusu oldu. Sanatçının en önemli eserleri arasında ‘Davud ile Golyat’, ‘Aziz Paulus’un Yeni Ahit’te Yer Almayan Halüsinasyonu’ ve ‘Aziz Matthew’in Şehitliği’ bulunur.
Bernini
Bernini, 1598 yılında İtalya’da doğmuştur ve Barok dönemi için önemli bir heykeltıraştır. Ayrıca, mimarlık ve resim sanatlarına da katkıda bulunmuştur. Sanat hayatına babasının yanında taş oymacısı olarak başlamış ve daha sonra Padreça’daki Roma kilisesi için çalışmaya başlamıştır.
Bernini, Barok dönemi heykellerindeki hareket ve dramatik etkileriyle tanınmıştır. Bu tarzı, çoğu zaman ciddi ve durağan olan dini konulara canlılık kazandırmıştır. Bernini’nin çalışmalarından bazıları arasında ‘Apollo ve Daphne’, ‘St. Theresa in Ecstasy’ ve ‘David’ heykelleri sayılabilir. Ayrıca ‘St. Peter’s Square’ ve ‘Fountain of the Four Rivers’ gibi mimari eserleriyle de tanınmaktadır.
Bernini, öğrencileri arasında da ünlüydü ve onların da sanat hayatlarında etkili oldu. Bernini, sanat tarihinde çok önemli bir figürdür ve Barok dönemi sanatı için önemli bir figür olarak kabul edilir.
Sanat Eserleri
Barok dönemi sanatı, üç farklı dalda (mimari, heykel ve resim) kendini belli eder. Barok mimarisinin özellikleri arasında, eğimli çatı hatlarının ve kubbelerin kullanımı ile ahşap ve taş malzemelerin birleşimi yer alır. Bu mimariye örnek olarak, Roma’da yer alan Sant’Ivo alla Sapienza kilisesi verilebilir.
Barok heykelleri, genellikle heykelin hareketini ve estetiğini yansıtan gerçekçi duruşlarıyla öne çıkar. Lorenzo Bernini, bu üslubun en ünlü örneklerinden biri olan ‘Apollo and Daphne’ heykelini yaratmıştır.
Barok resim sanatında, drama ve hareket sıklıkla kullanılan özelliklerdir. Rembrandt ve Velazquez, bu dönemin en önemli sanatçılarındandır. Diego Velazquez’in ‘Las Meninas’ tablosu, dönemin üslubunun öne çıktığı en çok tanınan eserlerinden biridir.
San Pietro Bazilikası
San Pietro Bazilikası, Vatikan’da yer alan ve Barok mimari stilinin güzel bir örneğidir. Bazilika, 1200 yılından beri Roma Katolik Kilisesi’nin merkezi olarak hizmet vermektedir. Yapı, mimar Carlo Maderno, Gian Lorenzo Bernini, ve Michelangelo gibi ünlü Barok dönemi sanatçılarının çalışmalarını içermektedir.
Bazilika, ünlü kubbeleri, sütunları ve cepheleriyle bilinir. İç mekanda, şaşırtıcı bir boşluk hissi veren bir koni dışında, yer tasarımı ve zengin bir dekorasyonla bezenmiştir. Bernini’nin Kolonadları ve Pietro Bernini’nin Sant’Andrea al Quirinale’deki çalışmalarının tamamlanmasının ardından, yapı daha da genişletilmiştir.
San Pietro Bazilikası, Barok dönemi sanatında önemli bir yapıdır. Yapı, Barok mimarisinin pişmiş tuğla ve doğal taş kullanımı, kontrastlı aydınlatma, büyük boyutlu heykeller, simetri ve şaşırtıcı tasarımlar gibi özelliklerini sergiler. Bu özellikler, Barok dönemi sanatının tipik özellikleri arasındadır. San Pietro Bazilikası, İtalya ve Avrupa’daki diğer Barok mimariyi etkilemiştir.
David
Barok dönemi heykel sanatının en önemli örneklerinden biri olan ‘David’ heykeli, Michelangelo’nun yaratıcılığından doğmuştur. Heykelde yer alan elemanlar, klasik dönemden gelen ideal güzelliğin birleştirilerek, gerçekçi bir insan figürünün yaratılmasını sağlar. Heykel, Barok dönemi sanatında bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Çünkü Barok dönemi sanatı yalnızca dini veya mitolojik konuları ele almakla kalmaz, aynı zamanda duygusal konulara da yer verir. ‘David’ heykeli, heykeltıraşın eserleri arasında en ünlüsü ve en etkileyicisidir. Ayrıca heykel, İtalya Floransa’da, Palazzo Vecchio’nun önünde yer alan Mussolini Meydanı’nda sergilenmektedir.
Las Meninas
Barok dönemi sanatı, resim sanatında da büyük bir değişim ve gelişim göstermiştir. Velazquez’in ‘Las Meninas’ tablosu, bu dönemin en önemli resim eserlerinden biridir ve sanata yaptığı katkılarla da ön plana çıkmaktadır. Tabloda resmedilen figürlerin doğal ve gerçekçi tasvirleri, üç boyutlu etki yaratması ve perspektif kullanımı barok resim sanatını kendine özgü kılmaktadır.
Velazquez’in ‘Las Meninas’ tablosu, İspanya kraliyet sarayında resmedilmiştir ve tabloda yer alan figürler, Kraliyet Ailesi’nin üyeleri ve hizmetkarlarıdır. Velazquez’in bu eseri, kendi portresini de içerir ve sanatçının resimdeki konumu adeta ‘görünür olmayan ressam’ olarak gösterilmiştir.
‘Las Meninas’ tablosu, barok dönemindeki gerçekçi ve doğal tasvir anlayışının yanı sıra, perspektif kullanımı ve ışık-gölge oyunları ile de sanat tarihinin en önde gelen eserleri arasında yer almaktadır. Bu tablo, Barok dönemi resim sanatının en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir.
Barok Dönemi ve Siyasi Güç
Barok dönemi sanatının siyasi güç ile ilişkisi oldukça yakın bir bağa sahipti. Barok dönemi Avrupa’sında, sanatçılar genellikle siyasi güçlerle yakın ilişkiler içindeydi ve onların desteği ile çalışıyorlardı. İtalya’da, Papa, Barok dönemi sanatının en büyük destekçilerinden biriydi ve sanatçılar, onun dini ve siyasi yönetiminde eserlerini üretmek için çağrılıyorlardı. Renaissance’in aksine, Barok dönemi sanatı, daha dramatik ve siyasi olarak yüklüydü. İspanyol İmparatorluğu’nun güçlenmesi, Barok dönemi İspanyol sanatının yükselişinde önemli bir faktördü. Sanatın siyasi güce olan bağımlılığı, Barok dönemi sanatının ortaya çıkışında önemli bir etkendi ve bu bağımlılık, sanatın gücünün bir sembolü haline geldi.
Rönesans ve Reformasyon ile Bağlantısı
Barok dönemi sanatının Rönesans ve Reformasyon dönemleriyle olan ilişkisi oldukça önemlidir. Rönesans dönemi sanatı, Barok dönemi sanatının bazı özelliklerinin oluşmasına zemin hazırlamıştır. Her ne kadar Barok dönemi sanatı, Rönesans’ın aksine daha dramatik ve abartılıydı, Rönesans dönemindeki sanat eserleri, Barok dönemi sanatı için bazı ilham kaynakları oldu. Reformasyon ise, dönemin siyasi güçlerinin etkilendiği bir süreçti. Kilisenin gücünün zayıflaması, sanatçıların daha az dini konulara odaklanmasına neden oldu. Bu da Barok dönemi sanatında daha çok dünyevi konulara yer verilmesinin önünü açtı.
İspanyol İmparatorluğu ve Sanat
Barok dönemi, İspanyol İmparatorluğu’nda büyük politik ve kültürel değişimlerin yaşandığı bir zaman diliminde meydana geldi. İmparatorluk, barok sanatının gelişmesinde önemli bir faktördü. İspanya, sanatın yeni tarzını benimseyen ve bununla süslenmiş pahalı sanat eserleri büyük miktarda satın alan en büyük müşterilerden biriydi. İspanyol İmparatorluğu’nun etkisi altında kalan yerlerde, özellikle Amerika ve Flandre, barok sanatı çok popüler hale geldi. İmparatorluğun güçlü bir propaganda makinesi olduğundan, dini sanatsal eserler, İspanyol halkını Hristiyanlık ve İspanyol İmparatorluğu için savaş yapmaya teşvik etmek için kullanılıyordu.
- İspanyol İmparatorluğu, dini mistisizm ve politik güçlü yönelimlerle barok sanatının gelişiminde önemli bir rol oynadı.
- Empire’nın müthiş bir müşteri olduğu anıtsal yapılar ve temsil eşyalarıyla İspanyol barok sanatı tarihinde anıtlar oluşturuldu.
- İmparatorluğun güçlü propaganda makinesi, barok sanatı kullanarak Hristiyanlık ve İspanyol İmparatorluğu’nu halka tanıtıyordu.
Barok sanatına İspanyol İmparatorluğu’nun katkısı yadsınamaz. İmparatorluk, bu sanatsal hareketin gelişmesinde aktif bir rol oynadı ve bağımsız ülkelerdeki sanatçıları destekledi. İspanyol İmparatorluğu’nun bir parçası olarak barok mimari, heykel ve resim eserleri, bugün bile dünya çapında hayranlıkla izlenmektedir.
